تلخ و شیرین در ترک گناه

تقوای الهی و ترک گناه، اصلی ترین خواسته امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) از منتظران دولت آن حضرت است. اگر به فرموده آیت الله العظمی بهجت(رحمة الله) تنها راه ارتباط با ولی عصر (عج) اصلاح نفس است و اصلاح نفس نیز ترک معصیت است در اعتقاد و عمل، پس چرا گناه را کنار نمی گذاریم؟ چاره چیست و چگونه می توان گناه را ترک کرد؟

از منظر آیات و روایات بهترین راه ترک گناه ذکر و تذکر شمرده شده است، یادخدا، یاد امام زمان(عج)، یاد مرگ و... که البته منشأ همه آنها یاد خداست. ممکن است کسی بگوید: من به یاد خدا و امام عصر هستم اما بازهم گناه می کنم، مثلاً وقتی وارد سایت های غیر اخلاقی می شوم با وجود آنکه می دانم امام زمان(عج) من را می بیند اما باز هم نمی توانم از دیدن یا شنیدن آن چه که مورد رضایت ایشان نیست خودداری کنم. در پاسخ باید گفت: در کنار چنین ذکری امکان گناه هست چون این یاد و تذکر یاد ذهنی و تذکر عقلی است ولی در قرآن کریم¹ و روایات معصومان جایگاه یاد خدای سبحان قلب معرفی شده است «القلب حرم الله... ولکن رأته القلوب بحقائق الایمان»² یاد ذهنی و تذکر عقلی در کنار هزاران تصور ذهنی دیگر است، وقتی تصور ذهنی نسبت به گناهی در انسان بوجود آمد اگرچه تصور حضور خدا یا توجه امام زمان (عج) به هنگام انجام این گناه هم موجود باشد منتهی از تصور گناه، شوقی در قلب ایجاد می شود و انسان لذت و مزه گناه را می چشد و آن را باور می کند اما یاد امام زمان (عج) در ما پایگاه قلبی ندارد وقلب ادراکی نسبت به این تصور ذهنی و یا عقلی نمی کند بنابر این غلبه با گناه است مثل تصور خواب و مرگ؛ آدمی خواب را دوست دارد اما از مرگ می ترسد زیرا لذت اولی از  ذهن به کام قلب رسیده است.

 آیا تا به حال از خود پرسیده ایم که چرا یک مرده شوی (غسال) از مرده نمی ترسد اما ما می ترسیم؟ جواب روشن است چون قلب کسی که کارش غسل مرده هاست باور کرده که این موجود واقعاً مرده است در حالی که قلب های ما مرده بودن انسان را باور نکرده و آن موضوع در حد یک تصور ذهنی و باور عقلی باقی مانده است.

نتیجه اینکه یاد خدا و امام زمان (عج) یک حس قلبی است و باید از حالت تذکر ذهنی به یاد قلبی برسد؛ مرکز محبت و علاقه وعشق قلب است بنابراین تذکری باعث ترک گناه می شود که یادش در قلب ادارک شود نه اینکه فقط به عقل اشراف امام (ع) بر اعمال خود را باور داشته باشیم، حال باید بدانیم راه تحصیل چنین باوری چگونه است؟ در پاسخ باید گفت: یگانه راه تحصیل چنین حس و باوری فقط «تقوا» است، تقوای جامع. تقوایی که لابه لای آن گناه نباشد و عجیب است که ترک گناه باعث بیداری قلب است و از طرفی تا قلب انسان بیدار نشود توان غلبه بر گناه را ندارد، اینگونه است که علمای اخلاق می فرمایند: ابتدای مجاهده با نفس همراه با سختی و رنج و تلخی است و برای ترک گناه چاره ای نیست باید از همین یاد ذهنی خدا و تذکر عقلی حضور امام زمان (عج) استفاده کرد.

آری، برای ارتباط با مولایمان که سعاتی عظیم است باید این گام را برداشت هرچند که با سختی و تلخی همراه است در این صورت اگر گاهی گناهی بر ما پیروز شد، دریچه توبه و استغفار باز است، ممارست و تمرین و تکرار و انجام عبادات با حضور قلب رفته رفته احساس ترک گناه را در انسان ایجاد می کند که کلید سعادت دنیا ³و آخرت است و هرچه آن عمل بیشتر شود نور این احساس و ادارک در قلب قوی می شود تا جائی که حتی اجازه فکر گناه را به انسان نمی دهد چه رسد به انجام آن یعنی همانطور که شوق گناه داشت امروز از گناه متنفر است لذا از این پس از دعا و عبادت و نیایش خسته نمی شود.

اکنون بر ما منتظران قدوم پر برکت امام زمان (عج) واجب است که با توکل بر خداوند کریم و توسل به امام زمان (عج) رنج و دشواری و تلخی ابتدایی قدم اول را با جان بخریم تا قلب اصلاح شود که رستگاری در آن است، یادمان باشد که رنج و تلخی این راه موقتی است؛ به قول آیت الله العظمی بهجت (ره): «راه قرب خدا -شکر منعم- به طاعت اوست و مشقت آن ابتدایی است، چیزی نمی گذرد که برای طالبین قرب او، از هر حلاوتی شیرین تر می شود.»^4،5

۱-سوره حج/46، سوره کهف/29، سوره زمر/23 و... 

2-ضمیر در « رأته» به خدا بر می گردد، نهج البلاغه خ 179، الاحتجاج ج 2 

3- این کار در دنیا باعث می شود که آدمی، بلاها و مصائب را خیلی راحت تر تحمل و با آسایش و آرامش و لذت زندگی کند. 

4- به سوی محبوب 

5- نقل از مجله امان، ویژه امام زمان (عج) شماره 30، چاپ 4 ص 34- اخلاق منتظران- حجت سنایی